Khác với những
gì người ta vẫn nghĩ về phim hoạt hình, rằng đó là những bộ phim nhiều màu sắc,
vui nhộn với những nét vẽ ngộ nghĩnh dành cho trẻ thơ, bộ phim Mộ đom đóm mở đầu
bằng một câu nói khiến người xem phải giật mình: “Ngày 21 tháng 9 năm 1945. Đó
là ngày mà tôi chết” – đúng 19 ngày sau khi Chiến tranh thế giới thứ 2 kết
thúc. Và linh hồn của một đứa trẻ đang hiện lên trong ánh lửa nhức nhối để kể lại
quá khứ bi thương của chính mình.
***
Grave of
fireflies (tiếng Nhật: 火垂るの墓 Hotaru no Haka), tạm dịch: Mộ đom
đóm, là một phim hoạt hình thuộc thể loại Anime movie do hãng Ghibli sản xuất
năm 1988. Phim do Takahata Isao viết kịch bản và đạo diễn, dựa trên cuốn tiểu
thuyết cùng tên của Nosaka Akiyuki, vốn được viết dưới dạng bán tự truyện như một
lời xin lỗi đối với người chị gái của chính tác giả. Trên trang IMDb, bộ phim đạt
rating 8.4/10
Khác với những
gì người ta vẫn nghĩ về phim hoạt hình, rằng đó là những bộ phim nhiều màu sắc,
vui nhộn với những nét vẽ ngộ nghĩnh dành cho trẻ thơ, bộ phim Mộ đom đóm mở đầu
bằng một câu nói khiến người xem phải giật mình: “Ngày 21 tháng 9 năm 1945. Đó
là ngày mà tôi chết” – đúng 19 ngày sau khi Chiến tranh thế giới thứ 2 kết
thúc. Và linh hồn của một đứa trẻ đang hiện lên trong ánh lửa nhức nhối để kể lại
quá khứ bi thương của chính mình. Mở tung ra cánh cửa hiện thực nước Nhật trong
chiến tranh thế giới thứ 2.
Bộ phim
nhanh chóng phơi bày ra bối cảnh nước Nhật với những hình ảnh hoang tàn, đổ nát,
chết chóc, bom đạn bao trùm cả không gian u ám. Cả nước Nhật đang rớm máu với
những vết thương bởi chiến tranh. Tiếng động cơ máy bay rền rĩ, tiếng đạn pháo
rít lên man rợ, tính người kêu than thảm thiết. Những bước chân chạy loạn đan
vào nhau. Thiên Hoàng cất quân đi chiến đấu để người dân lầm than, bỏ xác trong
tro tàn xám xịt. Phim của Ghibli vốn nổi tiếng với những nét vẽ đẹp và màu sắc
rực rỡ. Nhưng trong Mộ đom đóm, gam màu chủ đạo lại là một màu xam xám, màu
xanh của cây cũng kém xanh, chỉ có ánh vàng của những con đom đóm là lúc nào
cũng rực rỡ.
Trong bối cảnh
đó, linh hồn đứa trẻ lội ngược dòng thời gian để điểm lại những mốc thời gian
đau thương trong cuộc đời mình. Đó là câu chuyện về hai anh em Seita và
Setsuko. Thằng anh cõng đứa em gái trên lưng chạy qua những cánh đồng đen đặc
muội than, xác người nằm ngổn ngang, những khu tạm cư chen chúc người, bệnh xá
đầy rẫy bệnh nhân. Bố của chúng đang chiến đau trong Hải quân hoàng gia Nhật
còn người mẹ thì đã bỏ mạng sau một cuộc thả bom dữ dội của không quân Mĩ xuống
thành phố Kobe. Hình ảnh người mẹ bị bỏng nặng gây ám ảnh với băng trắng quấn
toàn thân kín mít, thấm đỏ máu tươi. Sau khi bà chết, từ xác rơi ra nhung nhúc
giòi bọ. Hình ảnh cậu con trai ôm trọn chiếc bình đựng tro cốt của người mẹ làm
nặng trĩu lòng khán giả. Tưởng như cậu bé chưa trưởng thành ấy phải oằn mình
gánh lấy những trách nhiệm nặng nề mà người lớn đã không làm trọn vẹn
Hai đứa trẻ
về sống với người dì ích kỉ. Bà ta luôn đay nghiến rằng thức ăn phải được để
dành cho chồng và con bà, những người đang làm việc để phục vụ đất nước, còn
chúng là những kẻ vô công rồi nghề. Trong khi, chúng mới chỉ là những đứa trẻ.
Vì lòng tự tôn, Seita đã cõng em ra đi, tìm đến một căn hầm bỏ hoang mà chúng
coi là nhà. Lưng cậu vẫn địu em, tay xách nách mang đủ thứ đồ lỉnh kỉnh, trên
vai đứa em gái là chiếc ô rách tả tơi. Tưởng như chúng đã có được một căn nhà
cho riêng mình, nhưng những đứa trẻ ngây thơ ấy sẽ không thể lường trước những
ngày tháng tiếp theo sẽ ra sao khi hết tiền, hết gạo và không có ai để nương tựa.
Chiến tranh
đã cướp đi gia đình và cướp cả tuổi thơ của những đứa trẻ. Có lẽ những giây
phút bình yên nhất đối với chúng là khi màn đêm buông xuống, ánh sáng của những
con đom đóm tràn ngập những cánh đồng. Thế nhưng khi ngày mới đến, những con
đom đóm chết, ánh sáng huyền diệu lụi tàn trước sự nghiệt ngã của thời gian. Và
những đứa trẻ lại sống những tháng ngày luẩn quẩn vô vọng, đói, rét và bệnh tật.
Cuối cùng thì chiến tranh cũng cướp nốt sinh mạng của hai đứa trẻ. Câu chuyện
có một cái kết bi thương như chính lời thông báo ở ngay đầu phim. Đó là ngày
Seita chết, chính xác đến từng ngày, tháng, năm. Hằn vào lòng người nỗi đau đớn,
xót xa.
Cốt truyện của
Mộ đom đóm có sự đảo ngược thời gian, từ hiện tại ngược dòng về quá khứ, rồi trở
lại hiện tại. Nhân vật chính Seita đóng vai trò là người kể chuyện, một người kể
chuyện nhân chứng, một người kể chuyện đáng tin từ điểm nhìn bên trong, nhìn cuộc
đời mình với nỗi đau mất mát.
Facebook: Blog hình ảnh Ghibli đẹp
Blogger: Võ Thành Tiến
Hyperlink: Cảnh đẹp đất Ninh Thuận
Blogsite: Tin hoạt hình Chân Gỗ
Shop: Ghibi Xanh - bản thử nghiệm.
